10-daagse van de Geestelijke Gezondheid: KINA geeft tips over omgaan met stress

Wat is stress?

Weet je niet aan welke taak eerst te beginnen? Wil je op tijd de kinderen halen alleen wil je dat ene verslag afwerken of die telefoon nog doen? De schrijnende verhalen stapelen zich op en je kan het moeilijk loslaten.

Stress ervaren we wanneer we gedurende langere tijd over niet voldoende buffers beschikken om met de stressoren om te gaan. De draagkracht staat niet meer in verhouding tot de draaglast. We geraken uit balans. Stilaan loopt de batterij leeg.

Buffers zijn de zaken die ons energie en kracht geven, die onze batterij doen opladen zoals een koffiepauze, een grapje tussendoor, sporten,… Ze beschermen ons tegen de stressoren of energievreters onder andere volle mailbox, moeilijk cliëntgesprek, spanningen op het werk,…

Herken je hierin? Ik ben te moe om te sporten vanavond, ik wil mijn verslag afwerken en eet achter de computer,… Stapelen de stressoren zich verder op of gebeurt er iets ingrijpend zoals verlies van je baan en vallen in tussentijd ook leuke zaken weg zoals je sportactiviteit, weinig gezellige pauzes want teveel verslagen nog,… Dan kan dit tot stress leiden. Niet elke collega of vriend, zal hetzelfde ervaren. Je verschilt elk in wat je belangrijk vindt en hoe sommige zaken meer of minder doorwegen voor jou. Het effect van stress zal ook voor iedereen anders zijn.

Met stress is niets mis. Het maakt ons alert voor een uitdaging. Alleen als je langdurig uit balans bent, dan kan stress leiden tot overbelasting en uitputting. Uiteindelijk kan dit in het ergste geval uitmonden in overspanning of burn-out. Tijdig ingrijpen bij overbelasting is het allerbelangrijkste. Als er geen benzine meer in jouw motor zit, is het moeilijk of zelfs onmogelijk om nog van koers te veranderen.

Hoe werkt stress?

In spannende situaties ontstaat er in ons lichaam een natuurlijke reactie om snel energie te kunnen vrijmaken voor de bedreiging. Ons hart klopt sneller, de ademhaling versnelt, de spieren spannen zich op, … Hierdoor is ons lichaam paraat om te vechten, te vluchten of tot een freeze-reactie. Dit stressmechanisme stamt af van de oertijd. Het helpt ons te overleven als we bijvoorbeeld in oog staan met een beer. We reageren direct en gaan niet eerst de situatie analyseren. Stress beschermt ons dus tegen gevaar van buitenaf. Oef, we zijn gered!

Nu verschijnt er geen beer voor onze neus, wel komen we in aanraking met andere stresserende situaties zoals drukte in het verkeer, eisende cliënt, volle mailbox, praktische organisatie gezin en werk,… Ons lichaam schiet in actie om ook energie vrij te maken voor te vechten of te vluchten. Alleen blijven we achter onze laptop, zitten we stil tijdens een telefoongesprek,… De vrijgekomen energie blijft in ons lichaam en wordt niet ingezet om te vechten of vluchten. De automatische reactie van het lichaam uit de oertijd haalt nu niet zoveel uit. We ervaren dit dan vooral als erg vervelende sensaties.

In je zetel zitten en ondertussen je lijstje van to do’s overlopen voor morgen of het lastige gesprek overlopen in je hoofd,…. Piekeren versterkt stress. Telkens we negatief denken en de gedachte in ons hoofd blijft malen, schiet ons stresssysteem aan.

Oefening: Wat zijn jouw stresssignalen of alarmbellen? Word je bewust van jouw stresssignalen en bespreek het met je collega’s!

Hoe zetten we in op herstel na stress?

We gaan even terug naar de jagers in de oertijd die in oog stonden met een beer. Na de jacht was het tijd voor een kampvuur, even uitblazen. Ons lichaam heeft het nodig om na een inspanning te herstellen.

Voor herstel of recuperatie zetten we in op drie vormen:

• Actieve recuperatie: actief verbruiken van je energie door te sporten, te tuineren, een lunchwandeling, even recht te staan en koffie te halen,…
• Passieve recuperatie: passief je lichaam tot rust te brengen door een ademhalingsoefening, yoga, een warme douche,..
• Mentale energiegevers: activiteiten die je plezier geven zoals een grapje, lunchen met je collega’s, een hobby, …

Niet te vergeten, de-connecteer met je GSM, je mailbox, je social media tijdens je activiteit! Anders beleeft je brein weinig rust.

Wachten we tot na de werkdag om te herstellen? Zeker niet! Tijdens de dag, ’s avonds, in het weekend is het tijd voor recuperatie. Zo zorgen we voor ons lichaam en brein.

Plan bewust in, zodat je buffers je beschermen tegen de uitdagingen die op je pad komen.

Oefening: Maak een lijst van activiteiten thuis, op werk, kort en langdurend, actief en passief. Betrek je collega’s ermee in en plan pauzes in!