De SDG’s integreren in lokaal beleid
Op 25 september 2015 tekenden de 193 lidstaten van de Verenigde Naties (VN) het akkoord voor de Agenda 2030 voor Duurzame Ontwikkeling. Deze nieuwe mondiale agenda moet een eind maken aan armoede, ongelijkheid en klimaatverandering. De ‘Sustainable Development Goals’ (of Duurzame Ontwikkelingsdoelen) zijn de opvolgers van de Millenniumdoelstellingen, met dit fundamentele verschil dat ze niet meer uitgaan van de klassieke Noord-Zuid indeling. De duurzame ontwikkelingsdoelstellingen zijn universeel en gelden voor alle landen in de wereld, noord en zuid, oost en west. Dit betekent dat er veel uitdagingen zijn en tegelijk veel kansen om gezamenlijk onze schouders onder dit universele verhaal te zetten.
Agenda 2030 steunt op 5 pijlers: Mens, Planeet, Welvaart, Vrede en Partnerschap. Op deze manier komen alle aspecten van duurzame ontwikkeling aan bod. De doelstellingen dekken onder meer onderwerpen zoals gezondheid, armoede, onderwijs, biodiversiteit, schoon drinkwater, duurzame energie, minder ongelijkheid, klimaatverandering, … Het uit zich in 17 duurzame ontwikkelingsdoelstellingen, die verder geconcretiseerd worden in 169 subdoelstellingen. Daarnaast bestaat de Agenda onder meer uit opvolging en evaluatie.
Deze duurzaamheidsagenda kan een meerwaarde betekenen voor steden, gemeenten en OCMW’s: de SDG’s zijn immers een ideale kapstok om lokale doelstellingen en acties aan op te hangen en te verbinden met globale én lokale uitdagingen. Een ideaal kader ook om burgers meer bij het beleid te betrekken. Het is echter niet vanzelfsprekend om de SDG’s te vertalen naar het lokale beleid en op een coherente manier te integreren in de lokale beleidsplannen (2020-2025).
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Door het groeiend bewustzijn aan duurzaamheidsthema’s, proberen lokale besturen meer en meer in te zetten op Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO).
Er bestaan meerdere definities van MVO doch ze lopen allemaal sterk gelijk.
- Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) is de verantwoordelijkheid van een organisatie voor de effecten van haar besluiten en activiteiten op de maatschappij en het milieu door transparant en ethisch gedrag (ISO 26000).
- Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is een continu verbeteringsproces waarbij ondernemingen vrijwillig op systematische wijze economische, milieu- en sociale overwegingen op een geïntegreerde manier in de gehele bedrijfsvoering opnemen, waarbij overleg met de stakeholders, of belanghebbenden, van de onderneming deel uitmaakt van dit proces (Belgisch MVO Referentiekader, 2006).
MVO is niet los te zien van de 17 overkoepelende SDG’s van de Verenigde Naties voor duurzame ontwikkeling, die dienen als kapstokken voor de invulling van de ‘maatschappelijke verantwoordelijkheid’ van een gemeente.
KINA’s meerwaarde
Bij het integreren van de SDG’s in lokaal beleid kan KINA aan lokale besturen ondersteuning aanbieden, en dat wel in twee vormen: een ad-hoc projectplan SDG’s opstellen en het MVO-traject helpen doorlopen.
Projectplan SDG’s voor lokale besturen
Bij deze samenwerking biedt een stafmedewerker van KINA ondersteuning bij de sensibilisering over en de integratie van de SDG’s in het lokale beleid. Er wordt geopteerd om een eerste basistraject te doorlopen waarbij de SDG’s als kapstok dienen bij het formuleren van strategische doelstellingen. De beleids- en beheerscyclus (BBC) blijft opgebouwd op basis van de reeds bestaande beleidsdomeinen (zoals in de voorgaande BBC).
De expertise van de stafmedewerker van KINA wordt ingezet voor de opdrachten die in overleg met het lokaal bestuur worden geformuleerd om op maat aan de lokale prioriteiten en behoeften in het kader van het SDG-projectplan een antwoord te bieden. Doormiddel van regelmatig overleg, het aansluiten bij bestaande overlegorganen en verleende toegang van beleidsdocumenten (bestaande nota’s, verslagen van vergaderingen, eerdere evaluaties en actieplannen…) verzamelt de stafmedewerker de nodige gegevens en informatie om het project te doen slagen. De stafmedewerker waakt tijdens het project over vooropgestelde doelstellingen en de realisatie ervan, maar de eindverantwoordelijkheid voor de planning ligt steeds bij het lokale bestuur.
De opdrachten in het kader van het SDG-projectplan die de stafmedewerker kan uitvoeren zijn:
Koers Futuur: 8 stappen van het MVO-traject
In het proefproject Koers Futuur namen drie pilootgemeenten aan deel om vorm te geven om het traject MVO vorm te geven. Op basis van hun ervaringen werd het MVO-traject tot de 8 stappen verfijnd die het nu heeft en kan het als waardevol instrument dienen voor andere lokale besturen om zelf een MVO-traject te implementeren.
Het opzet is niet om volledig te zijn, iedere gemeente heeft andere noden en behoeften. MVO blijft een voortdurend proces. De praktische invulling van MVO is geen standaard proces, maar vereist maatwerk afhankelijk van o.m. de grootte, de expertise en de cultuur van de organisatie. Wel is het opzet om andere besturen te inspireren om aan de slag te gaan met MVO of om gemeenten over de schreef te halen om hiermee van start te gaan.
Stap 1) Engagement MVO
De acties die lokale besturen ondernemen in het kader van MVO hebben meestal een ad hoc karakter. Dat maakt MVO nog geen consequent onderdeel van het strategisch denkproces van een gemeente. MVO is immers geen alleenstaand ‘project’, maar dient geïntegreerd te worden in de reguliere werkwijzen en besluitvormingsprocessen van de gemeente. De MVO-principes worden dan geïntegreerd als een waardenkader voor het beleid en de dagelijkse werking. In dit scenario mag je stellen dat duurzaam en maatschappelijk verantwoord ondernemen deel uitmaakt van het DNA van een gemeente. Pas dan zal het MVO-beleid werkelijk breed gedragen en op lange termijn verankerd worden. Om hier te geraken is er een duidelijke visie en breed draagvlak nodig binnen het lokaal bestuur.
Stap 2) De Kopgroep
De kopgroep is een verzameling van een aantal medewerkers en mandatarissen van het lokale bestuur. De kopgroep zal, gedurende een van tevoren vastgestelde periode, gezamenlijk de opdracht vervullen om inzichtelijk te maken waar het bestuur momenteel staat op het gebied van duurzaamheid en MVO, met als uiteindelijke doel om MVO nog meer concrete invulling te geven binnen de organisatie.
Stap 3) Start!
De startsessie heeft tot doel om:
- Algemene informatie geven over wat is MVO, wat zijn SDG’s, waarom is MVO belangrijk voor de gemeente.
- Informatie geven over het verloop van het MVO-traject.
- Peilen bij de leden van de kopgroep naar de kennis over MVO.
- Peilen naar een eerste inschatting bij de kopgroep over het belang en maturiteitsniveau van MVO in de organisatie.
- Afspraken maken rond het verzamelen van lokale gegevens.
Stap 4) Lokale foto
Na een eerste kennismaking wordt er een grondigere analyse gemaakt van wat de gemeente nu al doet op het vlak van Maatschappelijk Verantwoord ondernemen. Het gaat dus voornamelijk over een inventarisatie van de interne werking, doelstellingen en acties van het gemeentebestuur met betrekking tot duurzaamheid. Een externe omgevingsanalyse kan ondersteuning bieden bij het bepalen van strategische thema’s en prioritaire doelstellingen.
Stap 5) Scope: prioritaire MVO-thema’s en droombeelden
Hoe meer thema’s je stelt in je MVO-traject, hoe meer je de aandacht moet spreiden. Focus daarom op waar je MVO-prioriteit ligt door een aantal prioritaire thema’s te selecteren. Kies de thema’s waar je organisatie een grote impact op duurzaamheid heeft of op thema’s waarvan je weet/denkt dat interne of externe stakeholders het meeste belang aan hechten en waarvoor er een groot draagvlak te vinden is.
Stap 6) Doelstellingen en acties
MVO-doelstellingen maken duidelijk welke resultaten u wil bereiken voor welke MVO-thema’s. Deze doelstellingen bij de gekozen thema’s dienen specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden (ook wel SMART genoemd) te zijn. Daarna worden de doelstellingen geïntegreerd in het algemeen beleid van de gemeente (bv. via de meerjarenplanning).
Stap 7) Impact meten
Het meten van impact kan omschreven worden als een proces waarin globaal geanalyseerd wordt wat de consequenties zijn van een (beoogde) verandering. Er wordt gekeken op welke manier de verandering gecontroleerd kan worden doorgevoerd.
Stap 8) Opvolgen en communicatie
Opvolging: Een MVO-traject kan pas slagen en zichtbaar worden als er duidelijke afspraken gemaakt worden over de uitvoering van de acties.
Communicatie: Een interne transparante communicatie, zorgt voor het opwekken van interesse en het verder betrekken van het personeel. Een externe transparante communicatie informeert en vervult een signaalfunctie en draagt bij tot een betere reputatie van de gemeente bij de verschillende stakeholders.
Meer weten?
Interesse in de ervaringen en getuigenissen van de pilootgemeenten en naar de tips die ze kunnen geven voor het MVO-traject? Nog op zoek naar tips en links naar nuttige informatie en organisaties? Ontdek alles over de 8 stappen van het MVO-traject en meer op de website van Koers Futuur!
De partners van Koers Futuur
Contactpersoon
Team Sociale Economie
| Vakgebied | Sociale economie |
|---|---|
| socialeeconomie@kina.be |